Το ανάγλυφο της Θεοτόκου «Οξείας Επίσκεψης» στη Μακρινίτσα

Το ανάγλυφο της Θεοτόκου «Οξείας Επίσκεψης» από το ναό της Παναγίας της Μακρινίτσας προέρχεται από το γλυπτό διάκοσμο μονής, που ιδρύθηκε γύρω στο 1209, φέρει την επιγραφή «Μ(ΗΤΗΡ) Θ(ΕΟΥ) Η ΟΞΕΙΑ ΕΠΙΣΚΕΨΗ» και σύμφωνα με τον εικονογραφικό του τύπο χρονολογείται τον 13ο αιώνα.
Πρόκειται για μία πλάκα ορθογώνιου σχήματος με μέγεθος 1,67 μ. στην οποία είναι λαξευμένες οι μορφές. Κεντρική σύνθεση της παράστασης είναι η Θεοτόκος, η οποία απεικονίζεται στον εικονογραφικό τύπο της βλαχερνίτισσας ή επισκέψεως, ολόσωμη και μετωπική, σε στάση δέησης με ανοιχτά τα χέρια και μπροστά στο στήθος της φέρει μέσα σε μετάλλιο την προτομή του Χριστού Εμμανουήλ. Η Παναγία αποδίδεται με υψηλό ανάστημα και με μικρό, στρόγγυλο κεφάλι, ενώ από τα χαρακτηριστικά του προσώπου της ξεχωρίζουν οι καλοσχεδιασμένοι και μεγάλοι οφθαλμοί της. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου του Χριστού ακολουθούν την ίδια βασική σύνθεση με αυτή της Παναγίας.
Η Θεοτόκος φοράει μακρύ μανδύα και το σώμα της αποδίδεται χωρίς καμία πλαστικότητα και γραμμικότητα, με λίγες ανάγλυφες πτυχώσεις, αποκτώντας έτσι μία συμπαγή και ογκώδης διάσταση, χωρίς καμία ισορροπία στις επιμέρους αναλογίες.
Αυτό που καθιστά το ανάγλυφο ιδιαίτερης προσοχής είναι η μικρή ανδρική μορφή, η οποία απεικονίζεται δεξιά, στο ύψος των ποδιών της Παναγίας, υψώνοντας τα χέρια της σε στάση ικεσίας. Η ανδρική μορφή έχει γένια, φοράει σκούφο στο κεφάλι και απεικονίζεται οκλαδόν, ενώ το πρόσωπό της είναι κατεστραμμένο.
Σύμφωνα με την επιγραφή που υπάρχει στο πλαίσιο της εικόνας, η ανδρική μορφή θα μπορούσε να είναι ο κατασκευαστής του έργου, όπως είναι γνωστό όμως εκείνη την εποχή υπήρχε η συνήθεια να απεικονίζονται συνήθως σε τέτοιου είδους ανάγλυφα (στο ύψος των ποδιών του Χριστού ή της Παναγίας) δωρητές μονών, κτήτορες και δεσπότες και σε καμία περίπτωση ανώνυμοι καλλιτέχνες.
Το ανάγλυφο φέρει δύο οπές μεταξύ των ποδιών της Παναγίας, κάτι που δείχνει ότι αρχικά θα πρέπει να ήταν εντοιχισμένο σε κάποιο σημείο του ναού.
Το συγκεκριμένο ανάγλυφο πρέπει να έγινε ή στην ίδια τη μονή του Πηλίου ή στην Κωνσταντινούπολη, καθώς όπως είναι γνωστό οι μονές στο παρελθόν λειτουργούσαν και ως εργαστήρια τέτοιων έργων τέχνης.
Η παρουσία αυτού του ανάγλυφου στο χώρο του Πηλίου είναι πολύ σημαντική αν σκεφτούμε το γεγονός ότι ο αριθμός των ανάγλυφων εικόνων ήταν μικρός και ο συγκεκριμένος εικονογραφικός τύπος της Παναγίας με την αντρική μορφή δεξιά από τα πόδια της σπάνιος. Ο εικονογραφικός τύπος αυτός, ωστόσο, ήταν πολύ συνηθισμένος τόσο σε έργα μνημειακής ζωγραφικής όσο και σε έργα μικροτεχνίας (ελεφαντοστά, νομίσματα, μολυβδόβουλα).

Αθανασάκειο Αρχαιολογικό Μουσείο Βόλου: Ένα μουσείο με όλες τις προδιαγραφές

Το Αθανασάκειο Μουσείο Βόλου αποτελεί το Κεντρικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλίας και ένα από τα παλαιότερα μουσεία της χώρας. Η χρονολογία δημιουργίας του τοποθετείται στο 1909. Το κτίριο έγινε με δωρεά του Αθανασάκη, με στόχο τη στέγαση των επιτύμβιων γραπτών στηλών της Δημητριάδας, που έφεραν στο φως οι ανασκαφές του Αρβανιτόπουλου.
Από τις αρχές του προηγούμενου αιώνα, υπήρχε ήδη ένα πάγιο και μακροχρόνιο αίτημα, σχετικά με την έλλειψη επαρκών εκθεσιακών χώρων που θα στέγαζαν τον τεράστιο πλούτο των αρχαιολογικών ευρημάτων της συλλογής του Μουσείου. Η επιτακτική αυτή ανάγκη για επέκταση του κτιρίου υλοποιήθηκε στον Αύγουστο του 2004 με τον εγκαινιασμό της νέας πτέρυγας του Μουσείου, η οποία κατασκευάστηκε παράλληλα και σε συνάρτηση με τις εργασίες ανακαίνισης του παλιού κτιρίου.
Έτσι σήμερα το Μουσείο του Βόλου στεγάζεται σε ένα νεοκλασικό κτίριο που έχει διατηρήσει την αρχική του αρχιτεκτονική φυσιογνωμία, τοποθετημένο σε μία προνομιακή θέση, απέναντι από τους πράσινους πνεύμονες του πάρκου του Αναύρου. Στέκει εκεί έχοντας διανύσει ήδη έναν αιώνα λειτουργίας, πλήρως ανανεωμένο και εμπλουτισμένο με αρχαιολογικές συλλογές, προσφέροντας την πνευματική του παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές.
Το μουσείο τηρεί όλες τις σύγχρονες μουσειακές προδιαγραφές και υπάρχει πλήρης εφαρμογή τεχνολογικών πρακτικών υψηλών προδιαγραφών για την κάλυψη όλων των αναγκών. Η άρτια λειτουργία του χώρου, με τις επεμβάσεις και τις προσθήκες, η διαμόρφωση πρόσθετων εκθεσιακών χώρων, οι ελεγχόμενες συνθήκες διατήρησης των αρχαιοτήτων και γενικότερα η μεγάλη αντικειμενικότητα ως προς τη χωροθέτηση και τη λειτουργία, του υποδεικνύουν την μακροχρόνια δράση και τον αγώνα των ανθρώπων για την ανάδειξη και την έκθεση των αρχαιολογικών θησαυρών σε ένα σύγχρονο και πλήρως εξοπλισμένο μουσείο.
Όμως το μουσείο δε λειτουργεί μόνο ως χώρος και ως κτίριο. Το μουσείο του Βόλου έχει μία πλήρως συγκροτημένη θεωρία ως προς την μουσειακή πραγματικότητα, έχει στρατηγικούς στόχους, προβληματισμούς και προοπτικές. Λειτουργεί συγκροτημένα, συμπυκνώνοντας όλη τη γνώση και την εμπειρία για την ορθή λειτουργία ενός μουσείου. Πέρα από την ωραία αρχιτεκτονική, το μουσείο είναι ένας εμπνευσμένος θησαυρός, ένα πνευματικό γεγονός, που συμβάλλει στη διαμόρφωση του ιστορικού «γίγνεσθαι».
Ο ρόλος του μουσείου του Βόλου είναι συνυφασμένος με την κοινωνική διάσταση της λειτουργίας του, καθώς υπάρχει άμεση επικοινωνία με το κοινό. Λειτουργούν ήδη σ’ αυτό επιμορφωτικά σεμινάρια, διοργανώνονται επιστημονικά συνέδρια, εφαρμόζονται εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές του δημοτικού αλλά και για άτομα με ειδικές ανάγκες, ενώ η πλοήγηση στο διαδίκτυο προσφέρει μία αμφίδρομη επικοινωνία με το κοινό.
Πάνω απ’ όλα όμως, το μουσείο του Βόλου αποτελεί μία πηγή απόλαυσης και ψυχαγωγίας, μία διαλλακτική σχέση ανάμεσα στον θεατή (κοινό) και στο έκθεμα, μία δημιουργική σκέψη στο διάβα των αιώνων. Είναι μία κιβωτός πολιτισμού που χαράζει στα άτομα το συναίσθημα της ενότητας και της συνέχειας της ιστορικής τους πορείας. Πλήρως ανακαινισμένο και εμπλουτισμένο με μεγάλους εκθεσιακούς χώρους, με πλούτο εκθεμάτων, με παραστατικές αναπαραστάσεις και με φωτογραφίες, κείμενα και σχέδια, το μουσείο του Βόλου προσφέρει στο κοινό τη δυνατότητα να αγαπήσει το παρελθόν, να έρθει σε άμεση επαφή μαζί του, να στεγάσει την κοινωνική του ανάγκη και την καλλιεργημένη του αναψυχή και να νιώσει κομμάτι αυτής της ιστορικής πραγματικότητας.